ادبیات عرب به عنوان یکی از غنی ترین زبانهای دنیا و قدیمی ترین آنهاست.  در دورانهایی که از بسیاری از زبانهای دنیا خبری نبود و متنی ادبی و یا شعری گزارش نشده بود حتی کودکان و پیر زنان عرب شعر میسرودند و کلمات مسجع و مقفا بر زبان جاری میکردند . تا جایی که یک رشته ی تخصصی به نام شعر جاهلی عرب به وجود آمد. 

این اهمیت ویژه ی زبان عربی زمانی آشکار شد و گل کرد که قرآن آخرین کتاب آسمانی پروردگار و معجزه ی خالد پیامبر رحمت به زبان عربی فصیح نازل شد. و اهل بیت عصمت که خزانه داران علم پروردگارند به زبان عربی سخن گفتند . و این دوران مرحله ی جدیدی برای زبان عربی  بود که با عرصه ی جدیدی روبرو گردید.

از این بعد دیگر قرار شد کلمات قرآن و اهل بیت مورد کنکاش و توجه ویژه قرار گیرد. و فقهای بزرگ اسلامی با بررسی ظرافت های سخن پروردگار و اهل بیت ، فقیهانه و مو شکافانه به کلمات سراسر حکمت این انوار پرداختند. و این دید عمیق نیازمند ابزار دقیقی بود که مو را از ماست بکشد. و این ابزار دو علم معروف صرف و نحو بود.

صرف یعنی : برگرداندن مصادر و اصل لغات عرب به امثله و صیغه های مختلف برای بیان مقاصد گوناگون . موضوع آن کلمه است.

نحو یعنی : علم به قواعدی که به وسیله ی آن قواعد احوال اواخر کلمات عرب از جهت معرب یا مبنی بودن شناخته میشود و نیز علم به کیفیت ترکیب کلمات با یکدیگر است. و موضوع آن کلمه و کلام است.

از تعریف این دو علم میتوان فهمید که فقاهت و تعمق در کلام قرآن و اهل بیت که هدف ماست بدون این دو بال ممکن نخواهد بود. زیرا کلام ثقلین به عربیست و  فهم دقائق گفتار آنان رهین شناخت این دو علم است. تا آنجا که فقهای بزرگی همچون شیخ اعظم انصاری فتوا داده اند که ممکن است کسی که کر و یا کور و یا حتی فاقد سواد نوشتن و خواندن است مجتهد شود ولی کسی که صرف و نحو و قواعد کلام عرب را نداند محال است که به مقام رفیع اجتهاد نائل شود.

لذا طلاب و اهل علم هر چه در فهم دقیق قواعد ادبیات عرب خاصه صرف و نحو بکوشند به جاست. و یقینا اگر رسیدن به فقه و کلام و معارف دین هدف ماست ولی این ذی المقدمه ، مقدمه ای دارد که آن صرف و نح

ارادتمند : شیخ علی زند قزوینی. 

پایگاه اطلاع رسانی:

a-zand.ir